Κείμενο- Φωτογραφίες: Βάσω Τζιτζικάκη
Ο Ναός του Αγίου Στεφάνου στην Αρναία είναι ένα στολίδι για την κωμόπολη της ορεινής Χαλκιδικής καθώς κρύβει θησαυρούς, για των οποίων αφορμή για την ανακάλυψη στάθηκε μία πυρκαγιά!
Ο ναός χτίστηκε το 1812 και λειτουργούσε κανονικά έως το 1821 όπου και κάηκε κατά τη διάρκεια της επανάστασης. Λειτουργούσε κανονικά μέχρι το 2005 όπου ξέσπασε πυρκαγιά που κατέστρεψε σχεδόν ολοκληρωτικά το εσωτερικό του ναού το οποίο ως επί το πλείστον ήταν ξύλινο. Βιβλία, κειμήλια, εικόνες και αντικείμενα ανεκτίμητης ιστορικής και καλλιτεχνικής αξίας κάηκαν..
Γρήγορα όμως το Υπουργείο Πολιτισμού μέσω της 10ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων στην οποία υπάγεται ο ναός, με τη συνεργασία τοπικών φορέων, εκκλησιαστικών αρχών και των ντόπιων ξεκίνησαν το μεγάλο έργο της αποκατάστασης, το οποίο ήταν η αφορμή για μία σημαντική ανακάλυψη! Κατά τη διάρκεια των κατασκευών και της ανακαίνισης του ναού βρέθηκε η ύπαρξη τριών παλαιότερων κτιρίων. Ανακαλύφθηκαν μία μεγάλη τρίκλιτη παλαιοχριστιανική βασιλική που χρονολογείται γύρω στο 400 μ.Χ., ένας μικρός μονόχωρος βυζαντινός ναός του 10ου -11ου αιώνα κι ένα μεγάλο ορθογώνιο μεταβυζαντινό οικοδόμημα χωρίς κόγχη του 16ου -17ου αιώνα. Συγχρόνως, ήρθαν στο φως πολυάριθμα ευρήματα από την παλαιοχριστιανική εποχή έως και την περίοδο της τουρκοκρατίας: πήλινα, μαρμάρινα, γυάλινα και μεταλλικά αντικείμενα, κονιάματα και τοιχογραφίες. Ακόμα, ανακαλύφθηκαν και 15 ταφές, κάποιες από τις οποίες ανάγονται στην παλαιοχριστιανική εποχή και άλλες στον 16ο αιώνα μ.Χ.
Η πυρκαγιά λοιπόν στάθηκε η αφορμή ώστε να τεκμηριωθεί η αδιάλειπτη ανθρώπινη παρουσία και δραστηριότητα στην Αρναία. Σήμερα, έχει κανείς την ευκαιρία μέσω της ιδιαίτερης διαμόρφωσης του ναού να δει την ιστορία που υπάρχει κάτω από αυτόν καθώς στο πάτωμα έχει τοποθετηθεί διαφανές πάνελ ώστε να δείχνει τι προϋπήρχε εκεί. Η μοναδικότητα του ναού συνέβαλε καθοριστικά στην περαιτέρω ανάπτυξη και επισκεψιμότητα της περιοχής αφού εκτός από μέρος λατρείας, ο ναός απέκτησε και τεράστια ιστορική αξία ιδίως μετά την ανακαίνιση του που έγινε ιδιαίτερα μεγαλοπρεπής προκαλώντας δέος στον επισκέπτη.
