Κείμενο – φωτογραφίες: Βάσω Τζιτζικάκη

Συνεχίζουμε τις επισκέψεις μας στα 15 μνημεία ΟΥΝΕΣΚΟ της Θεσσαλονίκης. Η τρίτη μας στάση είναι στον πολιούχο της πόλης το Ναό του Αγίου Δημητρίου, το πιο επισκέψιμο από τα μνημεία ΟΥΝΕΣΚΟ της Θεσσαλονίκης.
Βρίσκεται στην ομώνυμη οδό Αγίου Δημητρίου στο ιστορικό κέντρο της πόλης και είναι πεντάκλιτη βασιλική «ελληνιστικού τύπου» με ιδιαίτερα και σπάνια χαρακτηριστικά σε σχέση με άλλους ναούς της ίδιας περιόδου που υπάρχουν στην Ελλάδα.
Το εντυπωσιακό του ναού είναι ότι στο υπόγειο του βρίσκεται ο χώρος μαρτυρίου του ίδιου του Αγίου. Ακόμα, χαρακτηριστικό είναι το ψηφιδωτό που υπάρχει που απεικονίζει τον Άγιο με δύο παιδιά όπως και εκείνο που τον απεικονίζει ανάμεσα στο επίσκοπο και στον έπαρχο που ανακαίνισαν τον ναό τον 7ο αιώνα.
Ο ναός χρονολογείται από το 313 μ.Χ όπου και ιδρύθηκε το πρώτο προσευχητάριο στον τόπο μαρτυρίας του Αγίου Δημητρίου μετά το διάταγμα των Μεδιολάνων περί Ανεξιθρησκίας, ενώ το 1917 κάηκε σχεδόν ολοκληρωτικά και αναστηλώθηκε μέχρι το 1948. Επέστρεψε στην λατρεία των πιστών στις 26/10/1949, την ημέρα που γιορτάζει ο πολιούχος της πόλης.
Κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας ο ναός μετετράπη σε τζαμί με το όνομα Κασιμιέ Τζαμί και τότε η λατρεία του Αγίου, καθώς και της εικόνας του (που είχε ζωγραφιστεί όσο ζούσε) άλλαξε τόπο και μεταφέρθηκε σε μια ξυλόγλυπτη τρίκλιτη βασιλική που βρισκόταν εκεί που είναι σήμερα η Μητρόπολη Θεσσαλονίκης, ωστόσο κάηκε το 1890. Το 1912, μετά την απελευθέρωση της πόλης, ο ναός αποδόθηκε ξανά στην χριστιανική λατρεία.
Το 1978, επεστράφησαν τα λείψανα του Αγίου Δημητρίου από το αββαείο του Αγίου Λαυρεντίου στο Κάμπο της Ιταλίας και τοποθετηθήκαν σε μια αργυρή λάρνακα όπου φυλάσσονται έως και σήμερα. Δέκα χρόνια αργότερα ο ναός ανακηρύχθηκε μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ. Έκτοτε, η κρύπτη του ναού λειτουργεί ως εκθεσιακός χώρος που εκτίθενται αντικείμενα (κιονόκρανα, γλυπτά, θωράκια και αγγεία) από διάφορες φάσεις της ιστορίας του ναού.
Υπό κανονικές συνθήκες σε καθημερινή βάση τον επισκέπτονταν πολύς κόσμος καθώς και πολλά οργανωμένα γκρουπ από την Ελλάδα και το εξωτερικό καθώς ως χώρος δεν έχει μόνο θρησκευτική αξία αλλά και ιστορική.
Ο προαύλιος χώρος του ναού, καθημερινά «φιλοξενεί» γονείς και παιδιά από τη γειτονιά που περνούν τα απογεύματα τους καθώς από την περιοχή λείπουν οι ελεύθεροι χώροι.

Info…
Ο ναός είναι ανοιχτός από τις 6:00 π.μ έως τις 10:00 μ.μ. Λόγω του κορωνοϊού, οι ώρες και μέρες λειτουργίας τροποποιούνται ανάλογα με τις διατάξεις σύμφωνα με τις φάσεις της πανδημίας. Η είσοδος είναι ελεύθερη με υποχρεωτική τη χρήση μάσκας.