Κείμενο – φωτογραφίες: Σάκης Παπαδόπουλος
Κορυφαίες προσωπικότητες από τον χώρο της πολιτικής, της διπλωματίας, της δικαιοσύνης, των επιστημών και του πολιτισμού, καταφθάνουν στη Θεσσαλονίκη για να συμμετέχουν στην απονομή του φετινού βραβείου «Αυτοκράτειρα Θεοφανώ». Το φετινό βραβείο θα δοθεί στο ζευγάρι των επιστημόνων που ανέπτυξε το πρώτο εμβόλιο ενάντια στον κορονοϊό, τους δρ. Uğur Şahin και δρ. Özlem Türeci, σε μια λαμπρή Τελετή Απονομής που θα πραγματοποιηθεί μεθαύριο Τετάρτη 13 Οκτωβρίου στη Θεσσαλονίκη, στο εμβληματικό μνημείο της Ροτόντας, παρουσία της Α.Ε. της Πρόεδρου της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου.
Ποια ήταν όμως η Ελληνίδα Αυτοκράτειρα Θεοφανώ που έδωσε το όνομα της στο μεγάλο αυτό Ευρωπαϊκό βραβείο, και γιατί ακόμη και σήμερα συμβολίζει την συνύπαρξη, την συνεργασία και αλληλοκατανόηση των λαών της Ευρώπης, δηλαδή την σύγχρονη Ευρωπαϊκή Ιδέα;
Προσοχή: Μην την μπερδέψετε με την Βυζαντινή αυτοκράτειρα Θεοφανώ, σύζυγο δύο Βυζαντινών αυτοκρατόρων, του Ρωμανού Β’ και του Νικηφόρου Φωκά που επί της ουσίας ήταν μια δολοφόνος.
Αναφερόμαστε στην Θεοφανώ (960 – 15 Ιουνίου 991) από τον Οίκο των Σκληρών, ανιψιά του βυζαντινού αυτοκράτορα Ιωάννη Τσιμισκή.
Σε ηλικία μόλις 12 ετών, την πάντρεψαν με τον Όθωνα Β’ γιο του Γερμανού αυτοκράτορα Όθωνα Α’, προκειμένου να επισφραγιστεί η συνθήκη ειρήνης μεταξύ της Γερμανίας και της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Όταν το 973 ο Όθωνας Α΄ απεβίωσε, η Θεοφανώ και ο σύζυγός της ο Όθωνας Β΄ στέφθηκαν από τον Πάπα της Ρώμης, από κοινού αυτοκράτορες της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Παρ’ όλο που η Θεοφανώ υπέστη τρομακτικό μπούλιγκ από την ντόπια νομενκλατούρα αλλά και την πεθερά της, την ιταλικής καταγωγής Αδελαΐδα, η Θεοφανώ χάρη στην εξυπνάδα και την έντονη προσωπικότητα της, κατάφερε να επιβληθεί και να συμβασιλεύσει με τον άνδρα της ως η πιο σημαντική σύμβουλος του.
Με τον Όθωνα Β’ απέκτησε πέντε παιδιά. Όταν αυτός πέθανε ξαφνικά από πνευμονία σε ηλικία 28 ετών, η Θεοφανώ κατάφερε να ξεπεράσει όλες τις δολοπλοκίες από τους διεκδικητές του θρόνου και να στέψει ως αυτοκράτορα τον γιο της Όθωνα Γ’ σε ηλικία μόλις τριών ετών. Συμβασίλευε μαζί του μέχρι ο γιος της να ενηλικιωθεί.
Στους ντόπιους που την αποκαλούσαν μάλλον υποτιμητικά «η Ελληνίδα», δεν άρεσε που η Θεοφανώ δεν ήταν πορφυρογέννητη, δηλαδή θυγατέρα, αλλά ανιψιά του Αυτοκράτορα. Την κατηγορούσαν επίσης πως έκανε κάθε μέρα μπάνιο, κάτι πολύ μακριά από τον τότε καθημερινό τους πολιτισμό. Επίσης δεν τους άρεσε που «η Ελληνίδα» ντύνονταν με ωραία ρούχα και κοσμήματα. Η Θεοφανώ καθιέρωσε το πιρούνι στην δυτική Ευρώπη καθώς μέχρι τότε έτρωγαν με τα χέρια. Ωστόσο το σημαντικότερο έργο της μεγάλης Ελληνίδας ήταν η συμβολή της στις τέχνες και τα γράμματα, καθώς έφερε στην Σαξονία τον βυζαντινό πολιτισμό και την τέχνη της Ευρωπαϊκής ανατολής, δημιουργώντας ένα ιδιαίτερο πολιτισμικό μείγμα που χαρακτήρισε την εποχή των Οθώνων. Συνέβαλλε στην λεγόμενη Αναγέννηση της Σαξονίας υποστηρίζοντας τις τέχνες και τα γράμματα αλλά και τα μοναστήρια που τότε αποτελούσαν την κύρια πηγή πνευματικού και εκπαιδευτικού έργου.
Πέθανε στις 15 Ιουνίου 991 σε ηλικία μόλις 31 ετών και σύμφωνα με την επιθυμία της θάφτηκε στον Άγιο Παντελεήμονα στην Κολωνία. Τα οστά της βρίσκονται σε λευκή μαρμάρινη σαρκοφάγο που δημιούργησε ο γλύπτης Sepp Hürten το 1965. Η σαρκοφάγος βρίσκεται στο πίσω δυτικό τμήμα της εκκλησίας. Ένα κεράκι ρεσώ καίει πάντα στη μνήμη της.
Αν ποτέ βρεθείτε στην όμορφη Κολωνία ή ζείτε στην ευρύτερη περιοχή, μην παραλείψετε να επισκεφτείτε την καθολική εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα (St. Pantaleon). Θα την βρείτε εύκολα καθώς από το τέλος του κεντρικού εμπορικού πεζόδρομου της πόλης (από το πολυκατάστημα Primark) απέχει μόλις 15 λεπτά με τα πόδια.
