Κείμενο- Φωτογραφίες: Βάσω Τζιτζικάκη
Στην οδό Ερμού στην Αθήνα βρίσκεται μία μικρή αλλά εντυπωσιακή εκκλησία που σίγουρα σου τραβάει το βλέμμα όταν περνάς από δίπλα της, όμως λίγοι έχουν μπει στην διαδικασία να την επισκεφθούν και να μάθουν περισσότερα γι’ αυτήν. Η Καπνικαρέα, είναι αφιερωμένη στα Εισόδια της Θεοτόκου και βρίσκεται σε αυτό το σημείο από τον 11ο αιώνα. Ο αρχιτεκτονικός της τύπος είναι σύνθετος τετρακιόνιος σταυροειδής εγγεγραμένος και είναι από τους πιο συνήθεις τύπους των βυζαντινών ναών όπως συναντάμε κατά κόρον στα Βυζαντινά Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ στην Θεσσαλονίκη. Λέγεται ότι έχει χτιστεί, όπως οι περισσότεροι ναοί πάνω σε θεμέλια αρχαίου ελληνικού ναού που ήταν αφιερωμένος σε γυναικεία θεότητα, πιθανότατα στην Αθηνά ή την Δήμητρα.
Εντύπωση και απορία προκαλεί το όνομα του ναού για το οποίο υπάρχουν πολλές εκδοχές και εικασίες που όμως δεν μπορούν να επιβεβαιωθούν με σιγουριά, καθώς δεν υπάρχουν πολλά γραπτά από εκείνη την εποχή. Η πιο επικρατής εκδοχή για το όνομα της «Καπνικαρέας» προκύπτει από τον χτίστη της, ο οποίος λέγεται ότι εισέπραττε τον γνωστό τότε καπνικό φόρο από τους πολίτες. Ο καπνικός φόρος επιβαλλόταν σε όλους όσους είχαν καμινάδες στο σπίτι τους και φορολογούνταν ανάλογα γι’ αυτές.
Η Εκκλησία έχει σωθεί πολλές φορές από καταστροφές με πιο πρόσφατη την διάθεση της κατεδάφισης της το 1834 από το οποίο την έσωσε ο πατέρας του Όθωνα, Λουδοβίκος της Βαυαρίας. Ο ναός, έχει αποκτήσει ακόμη μεγαλύτερη αξία καθώς ένας από τους πιο διάσημους ζωγράφους του 20ου αιώνα, ο Φώτης Κόντογλου, επιμελήθηκε και έκανε ο ίδιος τις αγιογραφίες.
Η Καπνικαρέα, βρίσκεται σε έναν από τους πιο πολυσύχναστους και κοσμικούς δρόμους της πρωτεύουσας, στέκει εκεί διαφορετική από όλο το υπόλοιπο τοπίο, βγαλμένη από μία άλλη εποχή και όμως δένει τόσο αρμονικά με το περιβάλλον, ίσως διότι βρίσκεται εκεί προτού βρεθεί το οτιδήποτε άλλο από τα όσα σήμερα κοσμούν την περιοχή.
