Κείμενο – φωτογραφίες: Βάσω Τζιτζικάκη
Συνεχίζουμε τις επισκέψεις μας στα 15 μνημεία ΟΥΝΕΣΚΟ της Θεσσαλονίκης. Η πέμπτη στάση μας είναι στον Ναό των Αγίων Αποστόλων που βρίσκεται την αρχή της οδού Ολύμπου στη Θεσσαλονίκη, πολύ κοντά στα δυτικά τείχη στην ομώνυμη πλατεία. Από τον δρόμο σε καλεί να πλησιάσεις πιο κοντά και να θαυμάσεις το μεγαλείο του.
Είναι ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα της Παλαιολόγειας περιόδου. Αρχικά ήταν αφιερωμένος στη Θεοτόκο, γεγονός που αντιλαμβάνεται κανείς καθώς τα ψηφιδωτά και οι τοιχογραφίες απεικονίζουν τη ζωή της Παναγίας. Το όνομα του ναού είναι μεταγενέστερο και οφείλεται στην παράδοση σύμφωνα με την οποία επειδή ο Ναός καλυπτόταν από δώδεκα θόλους, αυτοί συμβόλιζαν τους δώδεκα Αποστόλους.
Κατασκευάστηκε κατά το 1310-1314 από τον Πατριάρχη Νίφωνα Α’ και από τον μαθητή του Ηγούμενο Παύλο, όπως λένε οι επιγραφές του Ναού. Στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, μετετράπη σε τζαμί που ονομαζόταν «Σοούκ Σου» δηλαδή «τζαμί του κρύου νερού» λόγω της κινστέρνας (βυζαντινής δεξαμενής νερού) που διασώζεται μέχρι και σήμερα στο Ναό. Τα ψηφιδωτά που καλύφθηκαν από τους Τούρκους, οι οποίοι αφαίρεσαν τις χρυσές ψηφίδες άρχισαν να αποκαλύπτονται ξανά το 1926 και η ολοκλήρωση των εργασιών ολοκληρώθηκε το 2002.
Αρχιτεκτονικά, ο Ναός ανήκει στον τύπο των σύνθετων τετρακιόνιων σταυροειδών εγγεγραμμένων ναών. Εξωτερικά, η ποικιλία και ο πλούτος των διακοσμητικών πλίνθινων στοιχείων καθιστούν το μνημείο μοναδικό στο είδος του.
Το 1988 ανακηρύχθηκε Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ. Σήμερα, βρίσκεται στο κέντρο μιας πλατείας που τιτλοφορείται με το όνομα του Ναού και περιτριγυρίζεται από πολυκατοικίες, γεγονός που περιορίζει την αίγλη του καθώς είναι ορατός μόνο από την οδό Ολύμπου.
Η πλατεία συγκεντρώνει γονείς και παππούδες που πηγαίνουν εκεί τα παιδάκια τους, τα οποία παίζουν στον αυλόγυρο του Ναού. Όλες τις ώρες της ημέρας μπορεί να δει κανείς ανθρώπους που κάνουν την βόλτα τους και ξεκουράζονται στην πλατεία γύρω από τον Ναό. Από εκεί, φαίνονται τα Δυτικά Τείχη, μισογκρεμισμένα αλλά μη χάνοντας την αίγλη τους, ταιριάζουν εκπληκτικά στο τοπίο.
