Γράφει ο Πάνος Γεωργιάδης
Πολύς λόγος γίνεται το τελευταίο διάστημα για τα “voucher”, που δίνουν στους πελάτες τους αεροπορικές εταιρείες, τουριστικά γραφεία, ή ξενοδοχεία, αντί επιστροφή χρημάτων για κρατήσεις που έχουν γίνει και πληρωθεί. Τι είναι τελικά αυτά τα voucher; Από πού ξεκίνησαν; Που και πως χρησιμοποιούνται στη ζωή μας; Κι όμως ο κλάδος που τα εμπνεύστηκε και τα χρησιμοποίησε πρώτος, ήταν ο Βρετανικός στρατός και συνεχίζει τώρα κυρίως ο τουρισμός!
Το voucher στην ουσία είναι ένα κουπόνι που μπορεί να εξαργυρωθεί σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Ακόμη πιο απλά θα λέγαμε πως το voucher είναι μια απόδειξη. Αυτό το χρεόγραφο ομόλογο έχει συγκεκριμένη νομισματική αξία, που μπορεί να δαπανηθεί μόνο για συγκεκριμένους λόγους ή σε συγκεκριμένα αγαθά, όπως πχ φαγητό, διαμονή, μεταφορά, υπηρεσίες κ.α. Ο όρος χρησιμοποιείται επίσης και για τα σχολικά κουπόνια που όμως έχουν διαφορετική μορφή. Ακόμη και ο κωδικός αριθμός που λαμβάνουμε όταν προαγοράζουμε χρόνο ομιλίας για το κινητό μας φορτώνοντας την κάρτα sim, θεωρείται και αυτό voucher.
Το voucher στο παρελθόν
Μια από τις πρώτες μορφές και χρήσεις του voucher, βλέπουμε με τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Στο πλαίσιο συμφωνίας της Διάσκεψης του Πότσνταμ, η ηττημένη Γερμανία και ειδικά το Βερολίνο χωρίστηκε σε τέσσερις ζώνες κατοχής, από ΗΠΑ, Βρετανία, Γαλλία και Ρωσία. Αρχικά οι στρατιώτες πληρωνόταν στο «ισχυρό» εθνικό τους νόμισμα, αλλά και πλήρωναν αντίστοιχα τον εξαθλιωμένο ντόπιο πληθυσμό για να αγοράσουν διάφορα προϊόντα. Ωστόσο γρήγορα προέκυψαν προβλήματα, αφού πολλά αγαθά πωλούνταν στη μαύρη αγορά και σε διογκωμένες τιμές ειδικά προς τους στρατιώτες. Παράλληλα προέκυπταν τόσο σοβαρά προβλήματα πληθωρισμού του ασθενούς τοπικού νομίσματος, αλλά και «μεταφορά» τεραστίων ποσών συναλλάγματος στον “εχθρό”. Έτσι αποφασίστηκε τον Μάρτιο του 1946, η έκδοση ειδικού «στρατιωτικού νομίσματος», το οποίο καταβλήθηκε σε στρατιώτες με σταθερή συναλλαγματική ισοτιμία. Αυτόματα θεωρήθηκε νόμιμο χρήμα στις κατεχόμενες περιοχές και υπό την εποπτεία των τοπικών στρατιωτικών διοικήσεων. Οι πρώτοι που τα εξέδωσαν ήταν ο Βρετανικές δυνάμεις. Τα χρησιμοποιούσαν οι Βρετανοί στρατιώτες κυρίως σε κυλικεία ή άλλες συγκεκριμένες συναλλαγές. Η χρήση τους σταμάτησε το 1972.
Τα voucher στον τουρισμό
Ο κλάδος που γνωρίζει πολύ καλά τι σημαίνει voucher είναι ο τουρισμός και το ταξίδι γενικότερα. Αν και τα τελευταία χρόνια με τη ραγδαία εξάπλωση των ηλεκτρονικών άυλων συναλλαγών το χαρτί σχεδόν χάνεται, ωστόσο το voucher παίζει πάλι το ρόλο του. Σήμερα είτε σε έντυπο, είτε πάνω στο κινητό μας, το voucher είναι η απόδειξη του δικαιώματος μας για να λάβουμε μια τουριστική υπηρεσία σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο. Για παράδειγμα θέλουμε να πάμε στην Πράγα. Μπαίνουμε σε κάποιο ταξιδιωτικό γραφείο και «αγοράζουμε» ότι επιθυμούμε (μετακίνηση κάθε είδους, διαμονή, φαγητό, ξεναγήσεις κ.α.) Ταυτόχρονα τα προπληρώνουμε στον ταξιδιωτικό πράκτορα. Οι φόρμες-αποδείξεις που θα μας δώσει και εμείς στη συνέχεια θα τις δείξουμε στο αεροδρόμιο, ξενοδοχείο κτλ είναι τα voucher. Πολύ διαδεδομένο επίσης τα τελευταία χρόνια και το voucher-gift. Το προπληρωμένο δώρο δηλαδή, για να αγοράσει ο χρήστης οτιδήποτε επιθυμεί αυτός.
