Κείμενο- Φωτογραφίες: Βάσω Τζιτζικάκη
Με αφορμή την χθεσινή 76η επέτειο απελευθέρωσης του Άουσβιτς και καθώς τα προηγούμενα χρόνια το γεγονός λάμβανε τιμές και διαστάσεις που του αρμόζουν, φέτος λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών, το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να ανακαλέσουμε μνήμες από ταξίδια στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και εξόντωσης Μπίρκεναου και Άουσβιτς και να δοξάσουμε τις μνήμες των ανθρώπων που έχασαν τις ζωές τους εξαιτίας μιας ανίατης αρρώστιας όπως το φυλετικό μίσος και ο ρατσισμός.
Περίπου 60 χλμ δυτικά της Κρακοβίας στην Πολωνία, βρίσκονταν τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και εξόντωσης της Ναζιστικής Γερμανίας. Το Άουσβιτς και το Μπίρκεναου είναι τα στρατόπεδα στα οποία εξοντώθηκαν τουλάχιστον 1,1 εκατομμύρια άνθρωποι εκείνη την περίοδο ανάμεσα στους οποίους και πάνω από 60 χιλιάδες Έλληνες, Εβραίοι στο θρήσκευμα. Το Μπίρκεναου είναι το μεγαλύτερο στρατόπεδο εξόντωσης του Τρίτου Ράιχ και έως σήμερα είναι το σύμβολο του Ολοκαυτώματος, καθώς επίσης, αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Unesco.
Η επίσκεψη προσφέρει μία έντονη συναισθηματική εμπειρία, η οποία χαράζεται στη μνήμη του επισκέπτη. Τα ηλεκτροφόρα συρματοπλέγματα με τα οποία είναι περιφραγμένο το στρατόπεδο είναι μόνο ένα δείγμα της αποκρουστικής εικόνας του. Τα σανατόρια και οι θάλαμοι αερίων δημιουργούν ανατριχίλα σε αυτόν που τα επισκέπτεται.
Φτάνοντας, βλέπει κανείς τις ράγες των τρένων και το αληθινό βαγόνι με το οποίο κατέφθαναν ανά εκατοντάδες, άνδρες , γυναίκες και παιδιά. Τα τελευταία περνούσαν κατευθείαν από τη λεγόμενη «διαλογή» που γινόταν και δεν επιβίωναν ούτε μέρα στο στρατόπεδο. Η εξαπάτηση του «ντουζ» που θα έκαναν, ήταν η μεγαλύτερη σκευωρία της υπόθεσης καθώς οι ίδιοι μετά το πολυήμερο ταξίδι τους και μη γνωρίζοντας το τι τους περιμένει δέχονταν με χαρά να κάνουν. Ο τραγικός θάνατος από ασφυξία ήταν η κατάληξη των περισσότερων ανθρώπων. Όσοι είχαν την «τύχη» να ζήσουν ήταν υποχρεωμένοι σε καταναγκαστική εργασία, μέρος της οποίας ήταν η καύση των συγκρατούμενών τους.
Η «ποικιλομορφία» που υπήρχε στις μεθόδους θανάτων ήταν και συνεχίζει να είναι αδιανόητη. Οι πορείες θανάτου, οι τουφεκισμοί και οι θάνατοι από ασιτία είναι μόνο λίγες από αυτές. Ο ρατσισμός που δέχθηκαν αυτοί οι άνθρωποι όμως δεν τελειώνει εκεί. Υπάρχει πληθώρα από καταγεγραμμένες «κατηγορίες θυμάτων» με διακριτικά σήματα τα οποία ήταν χαρακτηριστικά ώστε να τα καταλαβαίνουν οι Ναζιστές. Εβραίοι, πολιτικοί κρατούμενοι, αθίγγανοι, αιχμάλωτοι πολέμου και ομοφυλόφιλοι προσπάθησαν πολλές φορές να αποδράσουν, λίγοι όμως τα κατάφεραν. Οι υπόλοιποι βρήκαν τραγικό και βασανιστικό θάνατο.
Η ατμόσφαιρα στην περιοχή είναι μελαγχολική, με αρνητική αύρα και δημιουργεί έντονα συναισθήματα. Για τους πιο ευαίσθητους είναι μία δυσάρεστη εμπειρία που καλύτερο θα ήταν να αποφύγουν διότι οι εικόνες αποτυπώνονται στη μνήμη. Όσον αφορά τον μουσειακό χώρο του Άουσβιτς, δυστυχώς είναι πολύ εμπορευματοποιημένος με πάρα πολύ κόσμο και αυτό μπορεί να δημιουργήσει δυσφορία αλλά και εκνευρισμό στην μάταιη προσπάθεια του καθενός να συγκεντρωθεί και να αντιμετωπίσει τον τόπο με τον σεβασμό που απαιτείται.
Το μόνο σίγουρο είναι πως όσα συνέβησαν εκεί είναι μία αιματοβαμμένη σελίδα της ιστορίας, γεμάτη πόνο και θυμό. Δεν θα πρέπει κανείς να ξεχνάει τα γεγονότα εκείνης της εποχής και δεν θα πρέπει ποτέ να επαναληφθεί κάτι τέτοιο. Γι’ αυτόν τον λόγο, η επίσκεψη στο Άουσβιτς είναι μία εμπειρία ζωής και πλάθει καλύτερους ανθρώπους, πιο ευαισθητοποιημένους, καθώς δίνει τη δυνατότητα να δει κανείς τα λάθη του παρελθόντος αλλά και να κατανοήσει ακόμη καλύτερα την ιστορία.
