Κείμενο – φωτογραφίες: Γιώργος Κτενίδης – αρχηγός εκδρομών
Μπαίνοντας από το μεθοριακό σταθμό της Κακαβιάς, στην αλβανική επικράτεια, η περιοχή που διασχίζει κανείς, είναι η Βόρεια Ήπειρος. Και πρώτες οι πινακίδες των χωριών, στα ελληνικά και στα αλβανικά το μαρτυρούν, όπως και η σκέψη, πως στα μέρη αυτά, αιώνες κατοικεί το ελληνικό στοιχείο, που περνώντας τα πάνδεινα, περνώντας δια πυρός και σιδήρου τα προηγούμενα χρόνια, κατάφερε όχι μόνο να επιβιώσει, να διατηρήσει τη γλώσσα του, τη θρησκεία του, τα ήθη και έθιμά του, αλλά και να διατηρεί σήμερα πανέμορφα, γραφικά χωριουδάκια στις πλαγιές των χαμηλών βουνών της χώρας.
Και διάσπαρτα, σε κοιμητήρια άγνωστα, σε αυλές σπιτιών, σε προαύλια εκκλησιών, τάφοι Ελλήνων στρατιωτών, που άφησαν την τελευταία τους πνοή στα χώματα αυτά, τις μέρες του έπους του 1940.
Οι Ιταλοί, οι οποίοι επίσης θρήνησαν πολλούς νεκρούς, συγκέντρωσαν τα οστά των στρατιωτών τους και τα έθαψαν σε κοιμητήρια στη χώρα τους. Η πατρίδα μας, δυστυχώς, δεν το έκανε ακόμη. Απλοί όμως άνθρωποι, φροντίζουν ακόμη και σήμερα για τα οστά των Ελλήνων ηρώων του 40.
Από τα πρώτα χωριά, μπαίνοντας στη χώρα, οι Βουλιαράτες. Στον πόλεμο του 40, φιλοξενούνταν εδώ στρατιωτικό νοσοκομείο για τους Έλληνες στρατιώτες τραυματίες αλλά και τους αμάχους, που και αυτοί πλήρωναν βαρύ φόρο αίματος.
Σκληρές πολύ οι κλιματολογικές συνθήκες, το χειμώνα του 1940 – 41, δεν ήταν λίγοι αυτοί που άφησαν εκεί την τελευταία τους πνοή. Ενταφιάζονταν σε ένα χωράφι, με ένα ξύλινο σταυρό που έφερε το όνομά τους. Πέρασαν τα χρόνια, όταν ένας κάτοικος του χωριού, ο Δημήτρης Μπάκος, ξεκίνησε την περισυλλογή των οστών των Ελλήνων στρατιωτών. Το έκανε κρυφά, κάτω από τη μύτη του τότε κομμουνιστικού καθεστώτος.
Έφυγε από τη ζωή, το 1978, αλλά άφησε στο πόδι του το γιο του Γεώργιο, που συνέχισε τον ίδιο ιερό αγώνα. Και ήρθε το 1990, όταν το καθεστώς κατέρρευσε, τα πράγματα άλλαξαν. Με τη βοήθεια και οικονομική βοήθεια του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστασίου, χτίστηκε μια μικρή εκκλησία, δημιουργήθηκε ένα μικρό νεκροταφείο, όπου τοποθετήθηκαν τα οστά των Ελλήνων στρατιωτών.
Ήρθαμε στους Βουλιαράτες, για καλή μας τύχη, η κυρία Μαρία που έχει το κλειδί του νεκροταφείου, μας άνοιξε την πόρτα. Πάνω σε μερικούς τάφους, φωτογραφία, το όνομα, ο τόπος καταγωγής, ο χρόνος γέννησης και θανάτου του στρατιώτη. Στην άκρη, αγνώστων. Αφήσαμε το στεφάνι στο μνημείο, ο Εθνικός Ύμνος, παιάνισε στην εύφορη πεδιάδα των Βουλιαράτων… ας είναι αναπαυμένες οι ψυχές τους, ας είναι αιωνία η μνήμη αυτών των ηρώων…
