Κείμενο Νίκος Τριγκίδης – Φωτογραφίες Ελένη + Νίκος Τριγκίδης
Πλησιάζοντας την περιοχή του Σπηλαίου η διαφωνία γίνεται ακόμη πιο αισθητή, τόσο από τους κατοίκους της Κρήτης, όσο και στους κύκλους των επιστημόνων ιστορίας και μυθολογίας. Σε ποιο σπήλαιο γεννήθηκε ο Δίας; Στο Ιδαίον στον Ψηλορείτη ή στο Δικταίον στο Όρος Δίκτη. Κατά την κοινή γνώμη στο Δικταίον, από όπου πήρε την ονομασία το Όρος. Δίκτη = Δί(α)+(τι)κτει. (τίκτει = γεννάει στα νεοελληνικά).
Με τα λόγια του προπάππου μας Ησίοδου, αναμένοντας το 6ο της παιδί η Τιτανίδα βασίλισσα Ρέα, θυγατέρα της Γαίας και του Ουρανού, κατέφυγε κρυφά στην Κρήτη. Ο σύζυγός της ο Κρόνος, πήρε το θρόνο της εξουσίας αφού δολοφόνησε ο ίδιος τον πατέρα του. Την ίδια μοίρα θα είχε και ο ίδιος, του είχαν προμαντεύσει, γι’ αυτό κατάπινε τα νεογέννητα παιδιά του. «Όπως ένα νεογέννητο βγαίνει από τα σώθηκα της μάνας», έτσι προμάντευσαν της Ρέας, «αυτός θα γίνει πατέρας θεών και ανθρώπων επί γης, όταν βγει από τα σωθικά της γης». Για το λόγο αυτό, η Ρέα διάλεξε για τη γέννα του Δία, το σπήλαιο στο βάθος του όρους. Τα σπλάχνα της γης! Οι νύμφες Μέλισσα με το μέλι, η Αδράστεια και η αίγα (=κατσίκα) Αμάλθεια με το γάλα της ανέλαβαν την ανατροφή του μωρού. Με το δέρμα της κατσίκας, μετά το θάνατό της, κάλυψε ο Δίας την ασπίδα του και της έδωσε το όνομα „Αιγής“. Φύλακες στην είσοδο του σπηλαίου έβαλαν τους δαίμονες Κουρήτες, οι οποίοι για να μην ακούγεται το κλάμα του μωρού ξεκινούσαν έναν γρήγορο τρελό χορό, με φωνές και έντονο τραγούδι, χτυπώντας τα πόδια και τα σπαθιά τους. Ο χορός αυτός λένε, παρέμεινε μέχρι σήμερα στην Κρήτη με το όνομα Πεντοζάλης.
Στον Κρόνο για αντάλλαγμα έντυσε η Ρέα ένα βράχο που είχε σχήμα μωρού, τον τύλιξε με τα σπάργανα του νεογέννητου και του τον έδωσε να τον καταβροχθίσει. Κατοπινά, λόγω της γέννησης ενός θεού στο Σπήλαιο, το αποκαλούν την „Βηθλεέμ των Αρχαίων Χρόνων”
Το Σπήλαιο του Δία, βρίσκεται πάνω από το σημερινό χωριό Ψυχρό, στη βόρεια πλευρά του όρους Δίκτη σε υψόμετρο 1025 μ. Η θέα προς το εύφορο λεκανοπέδιο του Λασιθίου, από την είσοδο του Σπηλαίου είναι πανοραμική. Έχει έκταση περίπου 2200 τμ., η διαδρομή μέσα σ’ αυτό για τους επισκέπτες είναι γύρω στα 250 μ. με αρκετά σκαλοπάτια και λίγα φωτιστικά αφού ο φυσικός φωτισμός του είναι σχεδόν επαρκής.
Λίγο μετά τον Προθάλαμο αρχίζει η «μεγάλη Αίθουσα” της οποίας το μεγαλύτερο μέρος καλύπτεται από συμπαγή βράχο και μεγάλους σταλαγμίτες. Στο επόμενο τμήμα βρίσκεται ο μεγάλος θεαματικός σταλακτίτης, ο “Μανδύας του Δία”. Ο διάκοσμος γενικά είναι εντυπωσιακός με πολλούς μεγάλους σταλαγμίτες και σταλακτίτες.
Το Σπήλαιο φαίνεται να είχε κατοικηθεί από το 2800 πΧ., ιδιαίτερα όμως από το 2000 πΧ. ως τόπος λατρείας. Ο μύθος αναφέρει ότι όταν ο Δίας με τη μορφή ταύρου έκλεψε την Ευρώπη από τη Φοινίκη, την έφερε στο Δικταίον Άνδρον όπου της αποκάλυψε το πραγματικό του πρόσωπο. Μαζί της απέκτησε τρείς γιούς, τον Μίνωα, τον Ραδάμανθυ και τον Σαρπηδόνα. Κάθε εννέα χρόνια, όταν συγκλίνουν οι τροχιές του Ήλιου και της Σελήνης, ο Μίνωας, στον οποίο έδωσε το βασίλειο της Κρήτης, ερχόταν με ιεροσυνοδεία στο Δικταίον Άνδρον. Εδώ μετά από τελετές συναντούσε τον πατέρα του τον Δία από τον οποίο έπαιρνε τους νέους νόμους για τη διακυβέρνηση της Κρήτης. Αυτό έκανε τον Μίνωα πολύ δίκαιο διοικητή, ώστε μετά το θάνατό του να γίνει Κριτής στον Άδη. Στον Προθάλαμο υψώνεται ένας ορθογώνιος βωμός. Σ’ αυτόν επάνω άφηναν οι Προσκυνητές τις προσφορές τους μέλι, λάδι, κρασί, κ.α. Στους θνητούς απαγορεύονταν η είσοδος στο Σπήλαιο.
Ένας δευτερεύον μύθος αναφέρει ότι αποκοιμήθηκε στο Σπήλαιο ο σοφός της Αρχαιότητας Επιμενίδης. Όταν ξύπνησε μετά από 57 χρόνια, είχε παραμείνει στην ίδια ηλικία, αλλά αποκτήσει θεϊκή Σοφία και Γνώση.
ΥΓ.: Οι περιγραφές και οι φωτογραφίες είναι από προσωπική μας επίσκεψη στο Δικταίον Άνδρον τον Μάη 2022. Πληροφορίες από την ελληνική Μυθολογία, φυλλάδια Τουρισμού και συζητήσεις με άλλους ενδιαφερόμενους επισκέπτες και επιτηρητές του Σπηλαίου. Ενδιαφέρον μας προκάλεσε η σύγκριση του μύθου της γέννησης του θεού Δία με τη γέννηση του Θεανθρώπου Ιησού ώστε να αποκαλούν το Σπήλαιο „Βηθλεέμ του Αρχαίου Κόσμου “. Ακόμη μοιάζει ο μύθος συνάντησης του Μίνωα με τον πατέρα του τον Δία με παραλαβή των νέων νόμων με αυτόν του Μωυσή στο όρος Σινά.
