Κείμενο: Βάσω Τζιτζικάκη
Λέγεται πως είναι μία από τις αρχαιότερες βυθισμένες πόλεις του κόσμου.. πολλοί την αποκαλούν «Ελληνική Πομπηία», σε άλλους ταιριάζει πιο πολύ το όνομα «Η όχι χαμένη Ατλαντίδα» αλλά το πραγματικό της όνομα είναι Παυλοπέτρι και βρίσκεται πολύ κοντά στην Ελαφόνησο. Για την ακρίβεια, βρίσκεται στο «σταυροδρόμι» Ελαφόνησος- Κύθηρα-Αντικύθηρα- Κρήτη.
Για πρώτη φορά το 1904 ο γεωλόγος Φωκίωνας Νέγρης παρατήρησε τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα του καταποντισμένου οικισμού. Η σπουδαιότητα όμως της ανακάλυψης του δεν αναγνωρίστηκε εκείνη την εποχή. Ανακαλύφθηκε επίσημα το 1967 από τον ωκεανογράφο Νικόλα Φλέμινγκ και την ομάδα του και έκτοτε έγιναν έρευνες για να βρεθούν περισσότερα στοιχεία. Λέγεται ότι η πόλη χτίστηκε την εποχή του Χαλκού και εντύπωση προκαλεί η δομή της για μία τόσο παλιά κατασκευή πόλης.
Τα σπίτια της είναι διώροφα, υπάρχουν δρόμοι, ακόμα και σύστημα διαχείρισης υδάτων, γεγονός ιδιαίτερα πρωτοποριακό για τα δεδομένα της εποχής. Με την πάροδο των χρόνων έγιναν διάφορες ανακαλύψεις με τις πιο πρόσφατες να καταλήγουν στο γεγονός ότι η πόλη κατοικούνταν από το 2800 π.Χ και πιθανολογείται πως είτε βυθίστηκε το 1000 π.Χ. είτε το 375 μ.Χ από τον ίδιο σεισμό που κατέστρεψε και το Γύθειο.
Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι παρόλο τη βύθιση της πόλης πριν χιλιάδες χρόνια, η διάταξη της παραμένει άθικτη. Το 2009 έγινε χαρτογράφηση της πόλης. Έτσι, έγινε η πρώτη βυθισμένη πόλη που επαναδημιουργήθηκε ψηφιακά σε τρεις διαστάσεις (3D).
Μεγάλο ενδιαφέρον προκαλεί το ότι στην πόλη βρέθηκαν πιθάρια από την Κρήτη γεγονός που φανερώνει πως η πόλη ήταν μεγάλο εμπορικό κέντρο. Επίσης, βρέθηκαν και αντικείμενα που χρησιμοποιούνταν στην αποθήκευση και μεταφορά διαφόρων προϊόντων όπως λαδιού, κρασιού, χρωμάτων, αρωμάτων ή και αγαλματιδίων αλλά ακόμα και θραύσματα από σκεύη μαγειρέματος και πόσης.
Επιπλέον, υπάρχει ντοκιμαντέρ που προβλήθηκε το 2011 στο BBC από την αρχαιολογική ομάδα και τον επικεφαλής της Δρ. Τζον Χέντερσον.
Θλίψη προκαλεί το ότι το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού κοινού ούτε είχε την ευκαιρία να δει αυτό το ντοκιμαντέρ αλλά ούτε καν γνωρίζει την ύπαρξη αυτής της πόλης. Το Παυλοπέτρι, δεν έχει αξιοποιηθεί τουριστικά με κάποιον τρόπο, ούτε και έχει προβληθεί ιδιαίτερα ενώ μπορεί να είναι προσβάσιμο, αφού το βάθος του δεν ξεπερνάει τα τρία μέτρα και με ένα ζευγάρι βατραχοπέδιλα και γυαλιά/μάσκα θαλάσσης είναι εύκολο κανείς να «ξεναγηθεί» μόνος του, να θαυμάσει και να νιώσει την ιστορική μαγεία της βυθισμένης πόλης.
Επιπλέον, προσιτά είναι από ξηράς και το Νεκροταφείο στην ακτή της Πούντας, το λατομείο, το κανάλι και η λίμνη Στρογγύλη.
