Γράφει και φωτογραφίζει ο Πάνος Γεωργιάδης
Από πόσες πλευρές μπορεί άραγε να φωτογραφηθεί μια πόλη; Αν μιλάμε για τη Θεσσαλονίκη, τότε μπορούμε να απαντήσουμε με σιγουριά πως είναι αμέτρητες αυτές οι πλευρές ! Σε πρόσφατο ταξίδι μας με προορισμό τις Σποράδες και με την ευκαιρία της έναρξης της ακτοπλοϊκής σύνδεσης Θεσσαλονίκη-Σκιάθος-Σκόπελος-Αλόννησος και αντίστροφα, με το ταχύπλοο επιβατηγό Flying Cat 4 της Hellenic Seaways, είδαμε τη Θεσσαλονίκη και το λιμάνι της με μια διαφορετική οπτική ματιά. Βέβαια ο επιβατικός σταθμός, ο οποίος δέχεται επιπλέον και τα λιγοστά πλέον κρουαζιερόπλοια, χρειάζεται άμεσα ένα δυνατό λίφτινγκ αφού η εικόνα των κτιριακών εγκαταστάσεων, τόσο στο εσωτερικό όσο και στην εξωτερική πλευρά τους βρίσκονται σε κακά χάλια. Όσο όμως απομακρύνεσαι από το λιμάνι η θέα σε αποζημιώνει και με το παραπάνω ! Η ήρεμη και γαλήνια θάλασσα του Θερμαϊκού κόλπου, ο λαμπερός ήλιος, με τη Θεσσαλονίκη να είναι απλωμένη από την ακτή ως τα γύρω βουνά και λόφους, δημιουργούσαν μια υπέροχη αίσθηση ότι αυτή η πόλη αξίζει πολλά, αλλά και δικαιούται ακόμη περισσότερα.
Η ιστορία του λιμανιού
Οι πρώτες αναφορές για το λιμάνι της Θεσσαλονίκης ξεκινούν από την Αρχαία περίοδο (316 πΧ-168 πΧ). Το λιμάνι ιδρύθηκε ταυτόχρονα με την πόλη το 315/6 πΧ, από τον βασιλιά της Μακεδονίας Κάσσανδρο, επιφανή στρατηγό του Φιλίππου του Β’ και του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Η μεταφορά του κύριου λιμένος της Μακεδονικής Αυτοκρατορίας από τη λιμνοθάλασσα της Πέλλας στη Θεσσαλονίκη ήταν απαραίτητη, για την καλύτερη εξυπηρέτηση των αυξανομένων εισαγωγικών και εξαγωγικών αναγκών των Μακεδόνων. Το λιμάνι της Θεσσαλονίκης απετέλεσε σημαντικό ναυτικό κέντρο καθ’ όλη την περίοδο της Μακεδονικής Αυτοκρατορίας. Τη Ρωμαϊκή περίοδο ( (168 πΧ-330 μΧ) ανεδείχθη σε μεγάλο θαλάσσιο συγκοινωνιακό κέντρο, ενώ στη Βυζαντινή (330 μΧ-1430 μΧ) ο αυτοκράτορας Μέγας Κωνσταντίνος κατασκεύασε νέο λιμένα από το 306 μΧ ως το 337 μΧ), σε σχήμα τετραγώνου, έξω από τα τείχη της πόλης. Στις πρώτες δεκαετίες της Οθωμανικής Περιόδου (1430 μΧ-1912 μΧ) ερημώνει και το 1871 κατασκευάστηκε η σιδηροδρομική γραμμή Θεσσαλονίκης – Σκοπίων, η οποία το 1888 ενώθηκε με το Βελιγράδι, συνδέοντας έτσι τη Θεσσαλονίκη και το λιμάνι με το Ευρωπαϊκό σιδηροδρομικό δίκτυο. Το 1893 κατασκευάστηκε η σιδηροδρομική γραμμή Θεσσαλονίκης – Φλώρινας – Μοναστηρίου και το 1895 η γραμμή Θεσσαλονίκη – Αλεξανδρούπολη – Κωνσταντινούπολη. Η σύγχρονη ιστορία ξεκινά τέλη 19ου αιώνα με την επέκταση της προκυμαίας της Θεσσαλονίκης προς τη θάλασσα και τη δημιουργία τμήματος της ανατολικής πλευράς, της σημερινής 1ης προβλήτας. Το 1904, υπογράφεται σύμβαση μεταξύ της Τουρκίας και της Γαλλίας για την κατασκευή και εκμετάλλευση νέων έργων στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Έως το 1912 ολοκληρώνεται και η κατασκευή του κτιρίου των Τελωνείων. Το 1914 η Ελληνική Κυβέρνηση ίδρυσε την Ελευθέρα Ζώνη του λιμένος της Θεσσαλονίκης. Στον χώρο αυτό όλα τα διακινούμενα εμπορεύματα κινούνται χωρίς τελωνειακή επίβλεψη και απαλλάσσονται των εισαγωγικών δασμών ή άλλων φόρων πλην των φορτοεκφορτωτικών και αποθηκευτικών δικαιωμάτων. Το 1923 και για την εξυπηρέτηση του Γιουγκοσλαβικού διαμετακομιστικού εμπορίου μέσω του λιμένος της Θεσσαλονίκης, ιδρύθηκε, λόγω των φιλικών σχέσεων των δύο χωρών η Γιουγκοσλαβική Ελευθέρα Ζώνη του λιμένος της Θεσσαλονίκης. Κατά το Β΄ ΠΠ καταλαμβάνεται από τον γερμανικό στρατό (1941-1944) αλλά καταστρέφεται από τους συνεχείς βομβαρδισμούς από την Αγγλική και Αμερικανική Αεροπορία. Το 1962 ολοκληρώνεται η 4η προβλήτα (προβλήτα Μπεχτσινάρ) και το 1966 η 5η προβλήτα. Το 1972 άρχισε η κατασκευή της 6ης προβλήτας, της οποίας το μεγαλύτερο τμήμα ολοκληρώθηκε έως το 1989, χρόνο έναρξης της λειτουργίας του Σταθμού Εμπορευματοκιβωτίων. Τη δεκαετία του 1990 ολοκληρώνεται το μεγαλύτερο μέρος του έργου της εκβάθυνσης – αφαίρεσης ιλύος – επιχωμάτωσης της βάσης του 6ου προβλήτα, αναβαθμίζοντας περιβαλλοντικά την περιοχή και ταυτόχρονα αυξάνοντας σημαντικά την αποθηκευτική ικανότητα του λιμένος της Θεσσαλονίκης. Επίσης κατασκευάζεται η απευθείας, με παράκαμψη της πόλης, οδική σύνδεση του λιμένος με το εθνικό οδικό δίκτυο της χώρας. Επίσης έχουν παραχωρηθεί κάποια ιστορικά κτίρια-αποθήκες σε πολιτιστικούς φορείς και μουσεία της πόλης αλλά και σε επιχειρήσεις εστίασης. Οι αναπλάσεις που έγιναν αργότερα, συνέδεσαν το λιμάνι με την πόλη και μετέτρεψαν όλο το χώρο σε μια ενδιαφέρουσα ζώνη πολιτιστικών χρήσεων και αναψυχής, διατηρώντας ταυτόχρονα μνήμες και μαρτυρίες από παλαιότερες λειτουργίες και δραστηριότητες.( Πηγή ΟΛΘ)
