Μια καλή ευκαιρία για να επισκεφτείτε την πόλη της Κοζάνης την αποκριά, είναι το έθιμο του “Φανού” ! Οι καρναβαλικές εκδηλώσεις είναι αρκετά φημισμένες και δημοφιλείς στην ευρύτερη περιοχή, με τους Κοζανίτες να διατηρούν αναλλοίωτα τα παλιά έθιμα συνδυάζοντας τα με ξέφρενες γιορτές διονυσιακού χαρακτήρα. Η Αποκριά της Κοζάνης είναι η μακροβιότερη και η μεγαλύτερη σε διάρκεια γιορτή της Δυτικής Μακεδονίας, αφού διαρκεί 12 μέρες από την Τσικνοπέμπτη μέχρι και την Κυριακή της Μεγάλης Αποκριάς, όπου τα δρώμενα κορυφώνονται με το άναμμα των Φανών σε 14 γειτονιές της πόλης και με τη μεγάλη παρέλαση αρμάτων. Οι εκδηλώσεις καθημερινά περιλαμβάνουν υπαίθρια γλέντια στους Φανούς, χορούς και αυτοσχέδια θεατρικά δρώμενα στην κεντρική πλατεία, γλέντια με μπάντες χάλκινων στα μαγαζιά και στους δρόμους αλλά και γιορτές αφιερωμένες αποκλειστικά στα παιδιά,όπως παρέλαση παιδικού καρναβαλιού, Sourd Games (ένα ιδιότυπο κυνήγι θησαυρού για παιδιά), πάρτι νεολαίας και πολλά άλλα.Το κρασί ρέει άφθονο, ενώ προσφέρονται και κεράσματα όπως τα παραδοσιακά πιτάκια τα γνωστά «κιχιά». Το γλέντι, ο χορός, το τραγούδι, αλλά κυρίως η σάτιρα είναι τα κυρίαρχα στοιχεία αυτών των εκδηλώσεων.
Το έθιμο του “Φανού” είναι γιορτή και ξεφάντωμα γύρω από το βωμό της αποκριάτικης εορταστικής πυράς με φαγοπότι, τραγούδι, χορό και αθυροστομία χωρίς όρια. Προέρχεται από τη λέξη φαίνω, που σημαίνει φαίνομαι από μακριά. Παιδί πανάρχαιων εθίμων με λατρευτικό και μαγικό χαρακτήρα που κατόρθωσε να επιβιώσει μέσα στο χρόνο αλλάζοντας το περίβλημά του και κρατώντας την ουσία του. Πολλοί συγχέουν το Φανό με τον Καρνάβαλο και το καρναβάλι, αλλά δεν υπάρχει καμιά σχέση μεταξύ τους. Το καρναβάλι στις διάφορες πόλεις της Ελλάδας είναι πιστή αντιγραφή του καρναβαλιού της Βενετίας και των άλλων Ευρωπαϊκών Πόλεων.
Ο Φανός είναι κάτι τελείως πρωτότυπο και ιδιότυπο. Απαιτεί προετοιμασία και οργάνωση, που συσπειρώνει τη γειτονιά και οδηγεί σε σχέσεις ζεστές και πολύτιμες, ιδιαίτερα σε εποχές απομόνωσης σαν τη σημερινή. Είναι ανοιχτός σε όλους και στηρίζεται στη συμμετοχή. Δεν προσφέρεται για ψυχρή παρατήρηση. Η ιδιομορφία του και η αίγλη του κορυφώνεται την Κυριακή της Μεγάλης Αποκριάς, όταν ανάβουν οι Φανοί στις γειτονιές και τριγύρω τραγουδούν και χορεύουν οι χορευτές. Έτσι δείχνει μια εικόνα που θυμίζει πολύ ανάλογες πολεμικές γιορτές της Αρχαίας Ελλάδας και σε τέτοιο σημείο μάλιστα, ώστε να ισχυριζόμαστε αδίσταχτα ότι ο σημερινός χορός του Φανού είναι η συνέχεια του Πυρρίχιου χορού των Αρχαίων Ελλήνων. Ο φανός ανάβει κατά τις 8 το βράδυ της μεγάλης Αποκριάς, κι αμέσως ξεκινάει το τραγούδι και ο χορός γύρω του.
