Τα τελευταία χρόνια έγινε απολύτως κατανοητός ο αρνητικός ρόλος των αερομεταφορών στην κλιματική αλλαγή και την επιβάρυνση του περιβάλλοντος. Για πολλά χρόνια ο συγκεκριμένος κλάδος ήταν σχεδόν στο απυρόβλητο, ωστόσο καθώς έχει γιγαντωθεί και καθημερινά πραγματοποιούνται εκατοντάδες χιλιάδες πτήσεις κάθε είδους, η περιβαλλοντική επιβάρυνση είναι τεράστια.
Οι επιστήμονες αναζητούν λύσεις για εναλλακτικά καύσιμα μικρών ή μηδενικών ρύπων, ωστόσο οι μέχρι τώρα προτάσεις είναι πολύ μακριά από το να γίνουν ευρέως εφαρμόσιμες.
Η μόνη λύση η οποία έχει ήδη αρχίσει να εφαρμόζεται είναι η χρήση Βιώσιμων Αεροπορικών Καυσίμων (SAF) τα οποία αναμειγνύονται με το συμβατικό αεροπορικό καύσιμο. Προσοχή. Η χρήση των SAF δεν κάνει μια πτήση πράσινη όπως λάθος αναφέρεται, δηλαδή μηδενικών ρύπων, αλλά μειώνει την επιβάρυνση.
Πρόσφατα η Aegean και τα Ελληνικά Πετρέλαια ανακοίνωσαν συνεργασία για την χρήση SAF σε πτήσεις της ελληνικής αεροπορικής εταιρίας από το αεροδρόμιο «Μακεδονία» προκειμένου η χώρα μας να εφαρμοστεί με τους ευρωπαϊκούς στόχους στην χρήση SAF.
Τι είναι όμως τα Βιώσιμα Αεροπορικά Καύσιμα (Sustainable Aviation Fuel, SAF) και πως παράγονται;
Είναι καύσιμα τα οποία παράγονται από βιώσιμες πρώτες ύλες όπως βιομάζα, χρησιμοποιημένα έλαια, αστικά απόβλητα/απορρίμματα, ή με δέσμευση C02 και ανανεώσιμο ηλεκτρισμό, τα οποία εν συνεχεία αναμιγνύονται με συμβατικά ορυκτά αεροπορικά καύσιμα (Jet A/A-1 Fuel) και γι’ αυτό ονομάζονται SAF.
Παράγονται με διαφορετικές χημικές κατεργασίες, ανάλογα με τις πρώτες ύλες που χρησιμοποιούν ως βάση, με την πλέον διαδεδομένη την επεξεργασία λιπαρών οξέων (HEFA) από 100% βιώσιμα υλικά όπως χρησιμοποιημένα έλαια και ζωικά λίπη.
Τα βιώσιμα αεροπορικά καύσιμα που προμηθεύονται τα ΕΛΠΕ και μετά από κατάλληλη επεξεργασία στα διυλιστήρια, τροφοδοτούν τις πτήσεις της AEGEAN από το αεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης, μέσω της ΕΚΟ , παράγονται στη Φινλανδία και την Ολλανδία από την εταιρεία Neste, από 100% ανανεώσιμα απόβλητα και υπολείμματα πρώτων υλών.
Σε τι διαφέρουν από τα συμβατικά ορυκτά καύσιμα και γιατί είναι βιώσιμα;
Τα χημικά και φυσικά χαρακτηριστικά των SAF είναι σχεδόν πανομοιότυπα με εκείνα των ορυκτών καυσίμων και γι’ αυτό το μείγμα βιώσιμων αεροπορικών καυσίμων μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους υφιστάμενους κινητήρες χωρίς να απαιτούνται αλλαγές ή προσαρμογές στο αεροσκάφος. Μέχρι σήμερα οι μεγαλύτεροι κατασκευαστές αεροσκαφών και κινητήρων έχουν πιστοποιήσει τη χρήση μείγματος SAF και συμβατικού καυσίμου μέχρι 50%. Ωστόσο αυτό που τα καθιστά βιώσιμα είναι ότι παράγονται ανακυκλώνοντας πρώτες ύλες που έχουν ήδη παράξει άνθρακα (π.χ. απορρίμματα) ή δεσμεύοντας άνθρακα για την παραγωγή τους (συνθετικό SAF). Η συνεισφορά τους στη μείωση των εκπομπών CO2 εντοπίζεται στο συνολικό κύκλο ζωής του καυσίμου, από την παραγωγή έως και την κατανάλωσή του.
Πόσο μειώνονται οι εκπομπές CO2 από τη χρήση SAF στις αερομεταφορές ;
Σύμφωνα με έγκυρες μεθοδολογίες υπολογισμού (ενδεικτικά: το ICAO CORSIA Methodology) η χρήση SAF στις αερομεταφορές μειώνουν τις εκπομπές CO2 κατά μέσο όρο 80% σε σχέση με τα συμβατικά καύσιμα, σε όλο τον κύκλο ζωής τους.
Που παράγονται τα SAF, πόση ποσότητα είναι διαθέσιμη και σε ποια Ευρωπαϊκά αεροδρόμια είναι εφικτή η προμήθειά τους από τις αεροπορικές
εταιρείες;
Αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη SAF παράγονται κυρίως σε μονάδες στη Γερμανία, Φινλανδία, Ολλανδία, Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία κ.α. -αλλά όχι στην Ελλάδα– με τη συνολική ποσότητα SAF που παράγεται να υπολογίζεται σε <1% σε σχέση με τη συνολική ζήτηση σε αεροπορικά καύσιμα και την τιμή διάθεσης τους να είναι 2 έως 4 φορές υψηλότερη της τιμής του συμβατικού αεροπορικού καυσίμου.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις και τους στόχους της ΕΕ η συνολική ποσότητα SAF δεν προβλέπεται να ξεπεράσει ποσοστό 8-10% έως το 2030. Γι’ αυτό σήμερα στην Ευρώπη SAF έχουν αρχίσει να διατίθεται σε τακτική βάση μόλις σε 7 αεροδρόμια (Φρανκφούρτη, Παρίσι CDG, Άμστερνταμ, Ελσίνκι, Στοκχόλμη, Αμβούργο, Μόναχο).
Με τη συμφωνία AEGEAN-ΕΛΠΕ στη λίστα αυτή προστίθεται τώρα και το αεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης, ενώ γίνονται ενέργειες ώστε να μπορεί να διατίθεται και στο αεροδρόμιο της Αθήνας, βάζοντας την Ελλάδα στο χάρτη των πράσινων αερομεταφορών.
Η πρώτη δοκιμαστική πτήση παγκοσμίως με χρήση μείγματος SAF έγινε το 2008 και σύμφωνα με στοιχεία της IATA, από το 2016 όπου κατέστη εφικτή η προμήθειά τους σε μεγαλύτερη κλίμακα, έχουν γίνει περίπου 370.000 εμπορικές πτήσεις, από μόλις 40 αεροπορικές σε ολόκληρο τον κόσμο.
Υπενθυμίζεται ότι στην Ελλάδα η πρώτη πτήση με μείγμα βιώσιμων αεροπορικών καυσίμων πραγματοποιήθηκε από την AEGEAN τον Ιούλιο του 2021 κατά την πτήση παραλαβής ενός ακόμη αεροσκάφους τύπου Α321neo από το Αμβούργο.
Ποιοι είναι οι ευρωπαϊκοί και εθνικοί στόχοι για την αξιοποίηση των SAF στις δράσεις για την απανθρακοποίηση των αερομεταφορών;
H Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (EU GREEN DEAL) δεσμεύει τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως και τη χώρα μας, στο στόχο της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050 (net zero).
H δέσμη μέτρων “Fit for 55”, αναθεωρεί την ενωσιακή νομοθεσία για το κλίμα, την ενέργεια και τις μεταφορές και ευθυγραμμίζει το ισχύον δίκαιο με τους κοινοτικούς στόχους για το 2030 και το 2050.
Στο πλαίσιο αυτό η πρόταση RefuelEU, η οποία είναι μια από τις τέσσερις βασικές νομοθετικές προτάσεις της ΕΕ για τη διείσδυση των ανανεώσιμων καυσίμων και καυσίμων χαμηλών εκπομπών στις μεταφορές, προβλέπει τους παρακάτω δεσμευτικούς στόχους για τη χρήση SAF στις αερομεταφορές (υπόχρεοι οι αερομεταφορείς και οι προμηθευτές καυσίμων) :
1 Ιανουαρίου 2025 2% –
1 Ιανουαρίου 2030 5%
1 Ιανουαρίου 2035 20%
1 Ιανουαρίου 2040 32%
1 Ιανουαρίου 2045 38%
1 Ιανουαρίου 2050 63%
Σημειώνεται ότι τα παραπάνω προτεινόμενα ποσοστά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εξετάζονται αυτή τη στιγμή από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της ΕΕ, και είναι πιθανόν να αναθεωρηθούν προς τα άνω.
