Κείμενο- Φωτογραφίες: Βάσω Τζιτζικάκη
Συνεχίζοντας παρά τις αντίξοες συνθήκες, την περιήγηση μας στα 15 Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO της Θεσσαλονίκης, κάνουμε στάση στον επιβλητικό ναό της Αγίας Σοφίας που βρίσκεται στη συμβολή του ομώνυμου δρόμου με την οδό Ερμού. Ο ναός είναι αφιερωμένος στον Ιησού Χριστό, τον αληθή Λόγο και τη Σοφία του Θεού.
Κτίστηκε πιθανότατα κατά τον 7ο αιώνα στη θέση μιας παλαιοχριστιανικής βασιλικής του 5ου αιώνα. Αρχιτεκτονικά ανήκει στον τύπο του σταυροειδούς ναού με τρούλο και περίστωο και αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα καθώς σώζεται ακέραιο. Για οκτώ αιώνες (από τον 8ο έως και τον 16ο αιώνα) η Αγία Σοφία αποτέλεσε τη «Μεγάλη Εκκλησία» της Θεσσαλονίκης και λειτουργούσε ως μητροπολιτικός ναός της πόλης. Ο ναός, λόγω των πολλών κατακτητών που πέρασαν από την πόλη, γινόταν σημείο προσευχής διαφορετικών δογμάτων και θρησκειών. Έτσι, κατά τη διάρκεια της Λατινοκρατίας της Θεσσαλονίκης μετετράπη σε καθεδρικό ναό των Λατίνων ενώ κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας λειτουργούσε ως τζαμί. Μετά την απελευθέρωση της πόλης επέστρεψε στην ορθόδοξη χριστιανική λατρεία.
Ο εσωτερικός διάκοσμος του ναού είναι αποτέλεσμα τριών διαφορετικών περιόδων από τα χρόνια της εικονομαχίας η οποία συνέβαλε στον ανεικονικό διάκοσμο μέχρι και την δημιουργία μιας μεγαλειώδους σύνθεσης της Ανάληψης που ανάγεται στα τέλη του 9ου αιώνα και αποτελεί κορυφαίο δείγμα της λεγόμενης «Αναγέννησης της Εποχής των Μακεδόνων Αυτοκρατόρων».
Το 1988, ο ναός ανακηρύχθηκε Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ. Σήμερα, ο ναός βρίσκεται σε μία από τις πιο πολυσύχναστες και «ζωντανές» περιοχές του κέντρου της Θεσσαλονίκης, σχεδόν δίπλα στον πεζόδρομο της Αγίας Σοφίας που είναι ένας δρόμος γεμάτος μαγαζιά και καφετέριες που σφύζουν από ζωή. Στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας καθημερινά παίζουν παιδάκια λόγω και του πράσινου που βρίσκεται σε αυτόν, πράγμα που σπανίζει στο κέντρο της Θεσσαλονίκης.
Ακόμα, αποτελεί στέκι της νεολαίας καθώς αγόρια και κορίτσια κάθονται κατά τη διάρκεια της ημέρας αλλά και της νύχτας στο χαρακτηριστικό ανυψωμένο πεζούλι που πλαισιώνει στον χώρο της εκκλησίας. Ιδίως στις ημέρες που βιώνουμε, αν και η εκκλησία παραμένει κλειστή για επίσκεψη, ο προαύλιος χώρος της παραμένει γεμάτος τις περισσότερες ώρες της ημέρας φιλοξενώντας ανθρώπους όλων των ηλικιών και πολλές φορές και την τετράποδη συντροφιά του. Η εξωτερική έκταση του, αποτελεί ένα μέρος ξεκούρασης και χαλάρωσης από τις συνθήκες της ιδιαίτερα δύσκολης καθημερινότητας του τελευταίου έτους.
