Κείμενο – φωτογραφίες: Νίκος Γουλιάς
Το πιο εντυπωσιακό φιάσκο στην ιστορία της Σουηδίας «μετατράπηκε» στο δημοφιλέστερο ίσως μουσείο της Σκανδιναβίας, το Βάσα, που είναι αφιερωμένο στο ομώνυμο πολεμικό πλοίο, που βυθίστηκε στο παρθενικό του ταξίδι το 1628 και ανελκύστηκε μετά από 333 χρόνια.
Γνωστός με το προσωνύμιο «Ο Λέων του Βορρά», ο βασιλιάς της Σουηδίας Γουσταύος Β’ Αδόλφος ζήτησε να ναυπηγηθεί ένα από τα πιο ισχυρά πολεμικά πλοία του κόσμου. Διόλου τυχαία, την άκρη της πλώρης του Βάσα θα κοσμούσε ένα ξυλόγλυπτο λιοντάρι, μήκους τριών μέτρων.
Το Βάσα αναμενόταν να βοηθήσει σημαντικά στην καθιέρωση της Σουηδίας ως μεγάλης δύναμης της «Γηραιάς Ηπείρου». Όταν ολοκληρώθηκε η ναυπήγησή του, το εντυπωσιακό Βάσα είχε 69 μ. μήκος, 52 μ. ύψος από την καρίνα έως την κορυφή του μεγάλου καταρτιού και ζύγιζε πάνω από 1.200 τόνους.
Εκτός από πολεμικό πλοίο, το Βάσα ήταν και ένα γιγαντιαίο έργο τέχνης. Είχε πάνω από 700 γλυπτά και άλλα διακοσμητικά στοιχεία, σκοπός των οποίων ήταν να τονίσουν την ισχύ και τις μεγάλες φιλοδοξίες της Σουηδίας και του βασιλιά της.
Το πρώτο (και τελευταίο) του ταξίδι, που έγινε στις 10 Αυγούστου 1628. Τον απόπλου του πλοίου παρακολουθούσαν χιλιάδες ενθουσιώδεις κάτοικοι της Στοκχόλμης. Το Βάσα μετέφερε περίπου 150 άτομα και προορισμός του ήταν μια κοντινή ναυτική βάση, όπου θα επιβιβάζονταν 300 στρατιώτες.
Η «πολεμική μηχανή» του Σουηδικού Ναυτικού έφερε 64 μπρούτζινα κανόνια, απ’ όπου ρίχτηκαν χαιρετιστήριες βολές. Ωστόσο, το μεγάλο βάρος τους ίσως να ήταν μια από τις αιτίες που προκάλεσαν την τραγωδία που ακολούθησε.
Το πλοίο είχε διανύσει μόλις 1.300 μέτρα όταν, ξαφνικά, πήρε κλίση. Μέσα σε λίγα λεπτά, κάθισε στον πυθμένα της θάλασσας, παίρνοντας μαζί του τουλάχιστον 30 ανθρώπινες ζωές και καταρρακώνοντας το γόητρο της Σουηδίας.
Το κύριο σώμα του πλοίου ανακαλύφτηκε τον Σεπτέμβριο του 1956. Τα επόμενα δυο χρόνια, δύτες τοποθέτησαν τα καλώδια ανύψωσης. Ακολούθησαν η επιχείρηση ανέλκυσης του Βάσα (το οποίο ρυμουλκήθηκε στην προκυμαία το 1961) και ένα πολυετές πρόγραμμα αποκατάστασής του.
Μετά την ανακάλυψη του ναυαγίου, βρέθηκαν 17 ανθρώπινοι σκελετοί. Εικάζεται ότι ανήκουν σε μέλη του πληρώματος αλλά και σε επισκέπτες του πλοίου, οι οποίοι πνίγηκαν σε απόσταση μόλις 100 μέτρων από τον νησί Γιούργκορντεν, που βρίσκεται στο κέντρο της Στοκχόλμης.
Το Μουσείο Βάσα άνοιξε τις πύλες το 1990, εκτείνεται σε έξι επίπεδα, φιλοξενεί 13 εκθέσεις που αφηγούνται την ιστορία του πλοίου και της εποχής του και υποδέχεται πάνω από 1 εκατομμύριο επισκέπτες ετησίως.
