Γράφει ο Σάκης Παπαδόπουλος

Χρόνια τώρα προσπαθώ να καταλάβω τι συμβαίνει με την τουριστική εκπαίδευση στην Ελλάδα. Πως διαρθρώνεται, ποιο είναι το επίπεδο της και που καταλήγουν οι απόφοιτοι των τουριστικών σχολών. Αν η Ελλάδα ήταν μια κανονική χώρα, τότε το επίπεδο της τουριστικής εκπαίδευσης θα ήταν πολύ υψηλό, καθώς λένε πως ο τουρισμός είναι η βαριά μας βιομηχανία. Οι τουριστικές σχόλες της χώρας μας θα έβγαζαν τα καλύτερα στελέχη, για να στελεχώσουν όχι μόνο τις τουριστικές επιχειρήσεις της Ελλάδας άλλα και όλου του κόσμου, καθώς το τουριστικό επάγγελμα είναι ένα διεθνοποιημένο επάγγελμα.

Δυστυχώς δε συμβαίνει αυτό. Το ενδιαφέρον των νέων για τα τουριστικά επαγγέλματα παραμένει μικρό ακόμη και τώρα στην περίοδο της κρίσης, ενώ στην πράξη ένα πολύ μεγάλο μέρος της ελληνικής τουριστικής βιομηχανίας ενδιαφέρεται κυρίως για φτηνά στελέχη (ενίοτε από το εξωτερικό) και όχι απαραίτητα για καλά εκπαιδευμένα στελέχη. Στη συνείδηση πολλών νέων, τουρισμός σημαίνει σερβιτόρος, καμαριέρα, ρεσεψιονίστ, πολύ δουλειά, λίγα χρήματα και μόνο για λίγους μήνες το χρόνο. Ποιος νοιάζεται για ένα τέτοιο επάγγελμα;

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η τουριστική εκπαίδευση στο κατώτερο επίπεδο ξεκινά στη χώρα μας από τον ΟΑΕΔ με τις περιβόητες σχόλες μαθητείας για ξενοδοχειακά και επισιτιστικά επαγγέλματα. Γίνονται δεκτοί απόφοιτοι πρώτης τάξης Λυκείου.

Υπάρχουν επίσης τα επαγγελματικά λύκεια (ΕΠΑΛ) με παρόμοιες ειδικότητες.

Το επόμενο στάδιο είναι τα ΙΕΚ. Εδώ συμβαίνει το εξής παράδοξο. Υπάρχουν δημοσιά ΙΕΚ που εποπτεύονται από το Υπουργείο Παιδείας και δημόσια ΙΕΚ που εποπτεύονται από το Υπουργείο Τουρισμού. Τα τελευταία είναι οι πρώην ιστορικές Σχόλες Τουριστικών Επαγγελμάτων (ΣΤΕ) οι οποίες για πολλές δεκαετίες τροφοδοτούσαν την τουριστική μας βιομηχανία με ανθρωπινό δυναμικό. Οι μαθητές ήταν εσώκλειστοι στις ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις της σχολής και είχαν καθημερινή τριβή με το επάγγελμα που επέλεγαν. Το κυριότερο, αποκτούσαν τουριστική συνείδηση και επαγγελματική νοοτροπία. Δυστυχώς η προηγούμενη υπουργός τουρισμού Όλγα Κεφαλογιάννη, διέλυσε τις ΣΤΕ και τις έκανε ΙΕΚ, τα οποία στεγάζονται στις ίδιες εγκαταστάσεις, οι οποίες ωστόσο σε πολλές περιπτώσεις είναι αφημένες στην τύχη τους. Οι μαθητές δεν μένουν πλέον μέσα στη σχολή.

Το επόμενο στάδιο είναι οι ανώτερες σχόλες τουρισμού ΑΣΤΕ που υπάρχουν στη Ρόδο και την Κρήτη. Για πολλά χρόνια ήταν αυτές που έβγαζαν τα ανώτερα στελέχη του ελληνικού τουρισμού. Σήμερα οι απόφοιτοι, υπό προϋποθέσεις μπορούν να παρακολουθήσουν ένα εξάμηνο σε τουριστικές σχόλες των ΤΕΙ και να πάρουν ισότιμο πτυχίο.

Το επόμενο στάδιο είναι οι σχόλες τουρισμού στα ΤΕΙ της χώρας. Για κάποια από αυτά τα ΤΕΙ υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον από τους νέους και κάνουν καλή δουλειά. Για κάποια άλλα το ενδιαφέρον είναι πολύ μικρό καθώς για ψηφοθηρικούς λόγους είναι χωροθετημένα στο πουθενά. Δηλαδή κάπου στην Ελλάδα, μακριά από την τουριστική βιομηχανία της χώρας, χωρίς καθηγητές και ενίοτε χωρίς φοιτητές.

Το επόμενο στάδιο είναι οι νέες πανεπιστημιακές σχολές τουρισμού στα Πανεπιστήμια Αιγαίου και Πειραιώς. Για πρώτη φορά λειτουργούν την τρέχουσα ακαδημαϊκή περίοδο και αφού η χώρα μας για πολλά χρόνια ήταν χωρίς πανεπιστημιακή σχολή τουρισμού. Μαθαίνουμε πως το επίπεδο οργάνωσης τους είναι ακόμη… ελληνικού επιπέδου, δηλαδή χωρίς μόνιμους καθηγητές, εργαστήρια κλπ

Το επόμενο στάδιο είναι τα μεταπτυχιακά τμήματα που και αυτά προέκυψαν στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, καθώς ο τουρισμός έγινε της μόδας. Αρκετές σχόλες προσφέρουν μεταπτυχιακές σπουδές και μάλιστα κάποιες χωρίς να έχουν τμήμα προπτυχιακών σπουδών. Οι φοιτητές πληρώνουν τα δίδακτρα τους και αποκτούν μεταπτυχιακό τίτλο.

Φυσικά υπάρχει και η ιδιωτική τουριστική εκπαίδευση στη χώρα μας. Εδώ υπάρχουν δυο επίπεδα. Τα ιδιωτικά ΙΕΚ και τα Κέντρα Ελευθέρων Σπουδών που οι περισσότεροι γνωρίζουμε ως ιδιωτικά κολέγια. Κάποια από αυτά προσφέρουν τουριστικές σπουδές πράγματι υψηλού επιπέδου κάποια όχι. Προσφέρουν επαγγελματικούς τίτλους σπουδών και οι ειδικότητες τους εξαρτώνται από τις ανάγκες της αγοράς και ενίοτε από το πως θα εντυπωσιάσουν ευκολότερα.

Δυστυχώς εδώ και χρονιά οι τουριστικές σπουδές στη χώρα μας είναι κυρίως ξενοδοχειακές σπουδές, την ώρα που ο ελληνικός τουρισμός έχει ανάγκη από νέες ειδικότητες για την προώθηση, την προβολή, τη διαχείριση προορισμών, τον συνεδριακό τουρισμό και τόσα άλλα. Στον τομέα αυτό έχουμε μείνει πολύ πίσω όπως πίσω έχει μείνει και η τουριστική μας βιομηχανία παρά τα ανούσια ρεκόρ της.

Αυτό είναι το χάος που λέγεται τουριστική εκπαίδευση στη χώρα μας. Χωρίς αρχή και τέλος, χωρίς συνέχεια, χωρίς επαφή με την εποχή και τις ανάγκες της. Σπουδές και σχολές που αλλάζουν ανάλογα με την διάθεση της κάθε Υπουργού Τουρισμού και σχεδόν πάντα προς το χειρότερο.

Το παράδοξο με την δημόσια τουριστική εκπαίδευση στην Ελλάδα είναι πως ενώ στα πρώτα επίπεδα οι σπουδαστές αποφοιτούν με κάποια ειδικότητα (πχ σερβιτόρος, μάγειρας, ρεσεψιονίστ κλπ) , στην ανώτερη εκπαίδευση οι σπουδαστές αποφοιτούν με γενικές γνώσεις λίγο από όλα. Έτσι μπορείς να δεις σε μια τουριστική επιχείρηση πχ σε ένα ξενοδοχείο, να εργάζονται στο ίδιο τμήμα, με τις ίδιες υποχρεώσεις και απολαβές, άτομα που σπούδασαν σε ΤΕΙ, σε ΙΕΚ, σε ΕΠΑΛ, ή χωρίς καθόλου τουριστικές σπουδές, καθώς πολλοί ξενοδόχοι δεν νοιάζονται για πτυχία παρά μόνο η δουλειά να βγαίνει…